Oog voor detail

De menselijke maat en wetgevingstechniek

Op zoek naar voorbeelden

Olaf Kwast (14 juli 2021)

Het maatschappelijke leven barst van de details. Hoe krijgt deze uitbundigheid plaats in wetgeving — met duidelijke normstelling maar zonder alle details te regelen of álles maatwerk te maken?

Bij het maken van wetgeving vindt noodzakelijkerwijs selectie en abstractie plaats. Wetgeving richt daardoor de aandacht naar details die het verschil maken: tussen moeten of mogen, alles of deels, hier of elders, doen of dulden. Dat is het werk van wetgevingstechniek. Want goed ontworpen wetgeving is grondig tot in het laatste detail. Ook in wetgevingstechniek speelt de vraag naar de menselijke maat. Een detail is immers altijd íemands detail. Geen wonder dus, dat van wetgevingsjuristen wordt verwacht oog te hebben voor detail.

Details maken de praktijk tastbaar in de wet. Ze beschrijven de personen, de kaders waarin die geplaatst zijn en de termen van hun interactie. Ze vormen de taal voor discussies en soms zelfs de belangen of rechten die daarbij op het spel staan. Details maken de regels ook tastbaar voor de praktijk waarin ze moeten worden nageleefd, uitgevoerd of gehandhaafd. Ze maken ons opmerkzaam op feiten en omstandigheden waar regels gevolgen aan verbinden. Details spelen een belangrijke rol in de manier waarop regels en praktijk elkaar raken.

Het is zinvol aandacht te besteden aan de manier waarop regelgevers details selecteren en beschrijven in de regels. Deze technieken van regelgeving beïnvloeden immers in hoge mate hoe vanuit juridisch perspectief naar de praktijk wordt gekeken en wat we in het dagelijks leven voor juridisch (on)mogelijk houden. Voor de deelsessie “wetgevingstechnieken” die ik op 9 november 2021 mag verzorgen voor de VNG juridische 2-daagse 2021, een congres voor gemeentejuristen, onderzoek ik hoe het is gesteld met het oog voor detail van de gemeentelijke regelgever.

Aan de hand van een reeks praktische voorbeelden wil ik verkennen hoe in regelgeving – met wisselend succes – de menselijke maat is gezocht en hoe deze technieken gebruikt kunnen worden bij het opstellen van gemeenteregelgeving en -beleid.

Goede concrete voorbeelden zijn daarbij essentieel. Daarom een verzoek.

Kent u voorbeelden van gemeentelijke of andere regelgeving waarin de menselijke maat uit het oog is verloren? Of regelgeving die precies de spijker op zijn kop slaat?

Mail olaf@wetgevingswerken.nl.

De inzender van het sprekendste voorbeeld ontvangt een prachtig boekje over (onder meer) details: How Fiction Works, door James Wood.

Alvast bedankt!

Olaf Kwast