Het terugzendrecht voor de Eerste Kamer. Een nieuwe vorm van wetgeven?

Acht tips

Een analyse van het juridisch landschap voor voorzieningen voor het openbaar verkeer op verzorgingsplaatsen van het hoofdwegennet

Het arrest-Didam van de Hoge Raad van 26 november 2021 is inmiddels in brede kring becommentarieerd en besproken. De Hoge Raad volgt daarin, onder verwijzing naar het primaat van het publiekrecht, de door de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State in het gelijkheidsbeginsel erkende mededingingsnorm. Wat ‘Didam’ bijzonder maakt is het soort overheidshandelen waarvoor deze mededingingsnorm geldt. In dit blog wordt verder ingegaan op de Didam-uitspraak in relatie tot de Wet markt en overheid.

Het maatschappelijke leven barst van de details. Hoe krijgt deze uitbundigheid plaats in wetgeving — met duidelijke normstelling maar zonder alle details te regelen of álles maatwerk te maken?

Het Staatsblad maakte vandaag een zeldzaam besluit bekend: de vaststelling van een zelfstandige algemene maatregel van bestuur. Het gaat over de regeling van de tegemoetkoming die ouders krijgen voor door hen betaalde eigen bijdrage aan de kosten voor kinderopvang die in verband met de sluiting daarvan wegens COVID-19 niet kon worden afgenomen. Ouders zijn bij de uitbraak van de coronacrisis door het kabinet opgeroepen de betaling van de bijdrage door te zetten, ondanks de sluiting van crèches en BSO’s. De Tijdelijke tegemoetkomingsregeling KO regelt de daarvoor in het vooruitzicht gestelde tegemoetkoming. Wat maakt deze rechtsfiguur zo bijzonder?

Onlangs werd de Tijdelijke wet digitale beraadslaging en besluitvorming provincies, gemeenten, waterschappen en de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba aangenomen. Deze wet maakt het tijdelijk mogelijk voor decentrale overheden om digitaal te vergaderen en besluiten te nemen. Ook is op 24 april 2020 de Tijdelijke wet COVID-19 Justitie en Veiligheid in het Staatsblad bekendgemaakt. Daarin is onder meer geregeld dat (een deel van de) fysieke gerechtelijke zittingen digitaal kunnen plaatsvinden en dat organen van private rechtspersonen digitaal kunnen vergaderen en besluiten. Om deze en andere wetten te kunnen vaststellen is beraadslaging en besluitvorming nodig door de Tweede én Eerste Kamer, en dat gebeurt nog steeds in een fysieke vergadering.

Het algemeen bestuur van de bestuurscommissie van stadsdeel West in Amsterdam heeft de aanvragen om negen ligplaatsvergunningen voor bedrijfsvaartuigen in de Haarlemmertrekvaart afgewezen. Zeven rederijen hebben belangstelling, twee dienden aanvragen in. Deze twee aanvragen zijn geweigerd omdat het stadsdeel nog bezig is met het opzetten van de lotingssystematiek voor de ligplaatsen; de vijf andere rederijen houden de aanvraag aan. Tegen de afwijzing gaat een rederij niet in bezwaar, de andere rederij wel. Deze komt daarna in beroep tegen de beslissing op bezwaar en gaat vervolgens in hoger beroep bij de Afdeling bestuursrechtspraak. Bij de Afdeling bestuursrechtspraak ligt de vraag voor of de vergunningen voor de ligplaatsen schaars zijn.

In veel Europese landen waar het coronavirus zich verspreidt zijn de actuele verhoudingen tussen staat en samenleving en de relaties tussen burgers of bedrijven onderling, radicaal anders geworden dan in ons liberale democratische ordemodel gebruikelijk is. Zijn het buitengewone maatregelen die vervallen als de buitengewone omstandigheden die ze strikt noodzakelijk maakten niet meer bestaan? Of zijn het maatregelen die een nieuwe maar zodanig consistente gedragslijn gaan vormen, dat ze de facto het nieuwe normaal gaan worden? Met andere woorden: blijft buitengewoon wel buitengewoon? 

Met de Omgevingswet komt een einde aan de fragmentatie van de decentrale regelgeving over de fysieke leefomgeving over verordeningen die soms autonoom zijn, soms in medebewind zijn vastgesteld en soms eigenlijk helemaal geen verordeningen zijn maar daarop lijkende specifieke rechtsfiguren zoals het bestemmingsplan en daaraan verwante instrumenten. Dit blog bespreekt het nieuwe landschap onder de Omgevingswet voor het decentraal omgevingsrecht.

Het Rijksinpassingsplan Windpark Zeewolde (RIP) levert geen schaarse publieke rechten op, waarop het beginsel van gelijke kansen moet worden toegepast. Dat sprak de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State vandaag uit.

Nu in de rechtspraak duidelijk is dat schaarse vergunningen voor economische activiteiten niet voor onbepaalde tijd mogen worden verleend, worstelen bestuursorganen met de vraag welke duur een schaarse vergunning dan wel moet hebben. De Dienstenrichtlijn en ook de handreiking schaarse vergunningen die in opdracht van de VNG is opgesteld, bieden hiervoor enige aanknopingspunten maar de keuzes zullen steeds per vergunningstelsel, afhankelijk van de aard van de activiteit, gemaakt moeten worden. Dus hoe kom je als bestuur aan de juiste informatie voor het bepalen van de geldigheidsduur en andere relevante factoren van het verdelingsbeleid?

Wat betreft de demissionaire minister van Infrastructuur en Milieu komt er een Mobiliteitswet waarin de achtergrondregels die ons transport en personenvervoer beheersen niet alleen bij de tijd worden gebracht maar zodanig vormgegeven dat ze innovatie faciliteren in plaats van afremmen. Mobiliteit wordt immers steeds meer een modaliteitsonafhankelijke dienst. Maar wat zijn nu eigenlijk de rechtsvormen van onze mobiliteit?

De Omgevingswet biedt een grootschalige opklaring van regeling en bestuur van de fysieke leefomgeving. Gemeentebesturen krijgen een nieuwe regelgevende bevoegdheid met het omgevingsplan. De flexibiliteit en afwegingsruimte die deze bevoegdheid biedt vraagt om een innovatief gebruik van wetgevingstechniek. De Omgevingswet geeft belangrijke voorbeelden en suggesties voor het gebruik van deze nieuwe bevoegdheid. Deze putten de wetgevingstechnische mogelijkheden echter lang niet uit. In dit blog enkele aandachtspunten voor de makers van gemeentelijke omgevingsplannen in vogelvlucht.

Het gebruik van fossiele energie naar dichtbij nul brengen in 2050 is een langjarige, geweldig complexe transitie. Volgens de Energieagenda is wetgeving een mogelijkheid. Anderen vragen om een Klimaatwet, maar welke? Zoeken naar de verbindende factor in de structuur van de energietransitie.

Het persoonsgebonden budget (pgb) staat sinds de hervorming van de langdurige zorg volop in de belangstelling. Een pgb maakt het mogelijk dat degene die op zorg, hulp of ondersteuning is aangewezen daarover zelf regie voert. Alleen al onder de Wlz is bijna anderhalf miljard euro's beschikbaar voor pgb's van zorgkantoren (art. 8.1 Regeling langdurige zorg). Daarnaast besteden gemeenten en zorgverzekeraars ook veel geld aan zorg en ondersteuning via pgb's, zodat het totaalbedrag aan zorg dat met pgb's wordt bekostigd op een veelvoud daarvan uitkomt. De perikelen rondom de invoering van het trekkingsrecht door Sociale verzekeringsbank en de noodzaak om aandacht te besteden aan fouten en fraude, nemen daarom niet weg dat het pgb niet meer uit de zorgbekostiging is weg te denken. Maar wat is een pgb eigenlijk in juridische zin?