Hoe snel doorloopt implementatiewetgeving het parlementaire proces?
De (onvolprezen) site van de Eerste Kamer biedt allerlei nuttige informatie voor diegenen die zich met wetgevingsprocessen bezighouden. Een interessante bron is de data die de Eerste Kamer beschikbaar stelt over de doorlooptijden van de verschillende stappen in het wetgevingsproces. Met behulp van deze data ging ik na of wetsvoorstellen voor de implementatie van Europese regels sneller door het parlement gaan dan andere wetsvoorstellen. Ik deed dat voor de wetsvoorstellen waarover de Eerste Kamer in de jaren 2019 tot 2024 gestemd had.
Vooraf een paar beperkingen. Ik laat begrotingswetgeving buiten beschouwing. De data van de Eerste Kamer gaat zowel over wetsvoorstellen die zijn aangenomen in de Eerste Kamer, als over wetsvoorstellen die zijn verworpen. Het gaat om de doorlooptijd vanaf aanhangig maken in de Tweede Kamer tot de stemming in de Eerste Kamer. Daarin ontbreekt dus nog data over wetsvoorstellen die nog niet zijn aangenomen of verworpen.
Doorlooptijden in het parlement
De doorlooptijd van wetsvoorstellen varieert enorm. De doorlooptijd varieert van enkele dagen tot enkele jaren. Er zijn een handvol voorbeelden van (initiatief-)wetsvoorstellen die tientallen jaren in de Tweede Kamer zijn blijven liggen. En ook in de Eerste Kamer wil een wetsvoorstel wel eens een paar jaar stilliggen. In de onderzochte jaren deden twee wetsvoorstellen van de 594 er meer dan tien jaar over. Gemiddeld doet een wetsvoorstel er ongeveer een jaar over om door het parlement te komen.
Nederland heeft geen specifieke implementatie-wetgevingsprocedure. Een implementatiewetsvoorstel doorloopt dus dezelfde wetgevingsprocedure als andere wetsvoorstellen. De data van de Eerste Kamer maakt daarom het onderscheid niet. Ik voegde aan de data van de Eerste Kamer toe wanneer er sprake was van implementatie-wetgeving. Ik merkte een wetsvoorstel aan als implementatie, wanneer in de considerans was opgenomen dat deze betrekking had op een bindende EU-rechtshandeling. Omdat Aanwijzing 4.13 bepaalt dat dat moet, is dat een goede indicator.
Omzetting van Europese regelgeving is aan een implementatietermijn gebonden, waarbij sancties gelden voor niet tijdige omzetting. Deze implementatietermijn wordt geregeld overschreden.
Toch blijkt dat implementatiewetgeving zowel in de Tweede Kamer als in de Eerste Kamer sneller behandeld wordt dan andere wetsvoorstellen. In figuur 1 zien we wat de gemiddelde doorlooptijd van wetsvoorstellen was in de Tweede Kamer. Het genoemde jaartal is niet het jaartal waarin de Tweede Kamer erover besliste, maar het parlementaire jaar waarin de Eerste Kamer gestemd had. De rode lijn betreft de gemiddelde doorlooptijd in dagen voor implementatie-wetgeving. De groene lijn is alle andere wetgeving, exclusief begrotingswetgeving.
In figuur 2 zien we de gemiddelde doorlooptijd van wetsvoorstellen in de Eerste Kamer . Ook hier betreft de rode lijn de gemiddelde doorlooptijd in dagen voor implementatiewetgeving ende groene lijn alle andere wetgeving, exclusief begrotingswetgeving.
Volgens mijn berekeningen duurt de behandeling van een implementatie-wetsvoorstel in de Tweede Kamer tussen 2020 en 2024 gemiddeld 189,7 dagen. De behandeling in de Eerste Kamer duurt gemiddeld 49,1 dagen. In totaal is de gemiddelde doorlooptijd in beide Kamers dus 238,8 dagen.
Voor reguliere wetsvoorstellen is dat voor de Tweede Kamer 269,5 dagen en voor de Eerste Kamer 98,4 dagen (samen 367,9 dagen). Beide kamers nemen voor implementatiewetgeving minder tijd dan andere wetgeving. Al met al scheelt dat toch 128 dagen in totaal. Meer dan vier maanden sneller dan andersoortige wetgeving.
Conclusie
Uit de dataset van de Eerste Kamer kun je opmaken dat implementatie-wetgeving sneller behandeld wordt. Tenminste, als je die dataset verrijkt met dat gegeven. Ik heb dat nu handmatig gedaan, maar misschien is er aanleiding voor de Eerste Kamer om dit gegeven ook in de gedeelde data op te nemen.
Een gemiddeld implementatiewetsvoorstel wordt in 238,8 dagen (34,1 weken of 7,8 maanden) door het parlement behandeld. Nuttig om te weten bij de planning van je wetgevingstraject.